Op 29 februari 2024 heeft het federaal parlement een nieuwe DNA-wet goedgekeurd. Deze wet heeft tot doel doorbraken te verwezenlijken in de zogenaamde ‘cold cases’ of vastgelopen zaken.

Tot op heden dienden de speurders zich nog altijd te houden aan de wet van 1999. Deze wet bepaalt dat er bij DNA-onderzoek enkel mag worden gekeken of er een directe match is. Dit betekent dat, wanneer er DNA wordt gevonden op de plaats delict, er enkel één-op-één kan vergeleken worden met DNA-profielen uit de DNA-databank. In dat opzicht is de nieuwe DNA-wet baanbrekend, aangezien deze het onder meer mogelijk maakt dat er via het DNA van de familieleden mogelijke daders van een misdrijf kunnen worden opgespoord.

Wat houdt DNA-onderzoek in?

De DNA-profielen worden verzameld en opgeslagen in een DNA-databank met als doel mensen die betrokken zijn bij een misdrijf te kunnen identificeren op basis van overeenkomstig DNA. Deze DNA-profielen zijn stalen die zijn genomen op een plaats delict, of stalen van personen die reeds veroordeeld zijn of verdacht worden van een misdaad.

Wat verandert er exact?

Naar aanleiding van de nieuwe DNA-wet mag vanaf de inwerkingtreding ook gekeken worden naar het DNA van naaste familieleden. Aangezien er in het DNA van personen ook DNA zit van de ouders, grootouders, broers en zussen,.., opent dit nieuwe mogelijkheden voor de speurders. Een belangrijke kanttekening die gemaakt dient te worden is dat het familielid wel in de DNA-databank dient opgenomen te zijn. Wanneer dit geenszins het geval is, is het nog altijd mogelijk dat het onderzoek kan vastlopen.

Hierop heeft de nieuwe DNA-wet wel alvast geanticipeerd, aangezien het Y-chromosoom van een mannelijke dader stapsgewijs zal worden opgenomen in de DNA-databank. Op deze manier zal de databank geleidelijk verder groeien, wat ertoe moet leiden dat het makkelijker zal worden om een match te vinden.

Waarom de focus op het Y-chromosoom?

Het Y-chromosoom van het mannelijk geslacht wordt op bijna identieke wijze doorgegeven van generatie op generatie. Deze genetische informatie maakt het mogelijk om de vaderlijke lijn die heel ver teruggaat in kaart te brengen. Dit zorgt ervoor dat er mogelijks heel verre familie terug kan worden gevonden van een mogelijke dader.

Wat verandert er nog?

Wanneer de genetische informatie betreffende het Y-chromosoom niet tot een doorbraak kan leiden, houden de onderzoekers nog een laatste optie voor ogen. Die bestaat erin om een verwantschapsonderzoek op te starten. Belangrijk hierbij is dat personen dit vrijwillig doen. Ze kunnen hiertoe niet verplicht worden. Bij zo’n onderzoek kunnen mannen in de nabije omgeving van de plaats delict DNA afstaan. Dit zou het mogelijk moeten maken om sneller een eventuele match te vinden met de dader.

Daarnaast heeft de wet ook stilgestaan bij een aantal andere zaken. Zo gaan DNA-stalen langer bewaard worden en gaat genetisch materiaal van verwanten van vermiste personen worden vergeleken met internationale databanken. Op deze manier hoopt men de zaken sneller op te lossen.

Wat met de privacy?

De onderzoekers merken op dat er op het Y-chromosoom heel weinig genen te vinden zijn. Er wordt hierbij niets gezegd over de medische achtergrond, noch over uiterlijke kenmerken.

De tijd zal in ieder geval uitwijzen of het doel van de nieuwe DNA-wet zal bereikt worden.