Honden zijn vaak een belangrijk onderdeel van het gezin. Tijdens je huwelijk of tijdens je relatie ben je enorm gehecht geraakt aan je hond. Na de echtscheiding of na het beëindigen van jullie relatie wil je de hond dan ook het liefst bij jou houden. Wat is het lot van de hond na echtscheiding of bij de beëindiging van een relatie? Kan ik een verblijfs-of omgangsrecht voor mijn hond afdwingen indien ik niet de juridische eigenaar ben?

Uiteraard staat het vrij om afspraken te maken over het verblijf van de hond. Echter worden afspraken vaak niet nageleefd of verwateren ze na verloop van tijd. De vraag rijst of men juridische stappen kan ondernemen om het contact met de hond te verzekeren. Een uitdrukkelijke rechtsgrond ontbreekt tot op vandaag. Het antwoord op deze vraag verdient dus enige nuance.

Onze familierecht-advocaten delen graag hun inzichten om u alvast een antwoord te geven op uw vragen.

Het juridisch statuut van de hond

Hoewel je met een hond sterk verbonden kunt zijn zoals met een familielid, bekijkt de wet dit anders. Volgens de wet is een hond een roerend goed, net zoals de zetel of het mandje waarin hij of zij slaapt, waarop het eigendomsrecht van toepassing is. In principe zal na het einde van een relatie de hond dan ook bij de juridische eigenaar verblijven. In deze visie op dieren is een omgangsrecht met de hond van je ex-partner niet mogelijk.

De huidige maatschappij heeft echter een andere visie op huisdieren waardoor ze vandaag steeds vaker als ‘quasi-goederen’ worden beschouwd. De genegenheidsbanden die met een hond kunnen ontstaan, worden stilaan erkend. Of dit voldoende is om een omgangsrecht met de hond af te dwingen, is afhankelijk van een aantal criteria. We wandelen er graag met u doorheen.

Bent u de exclusieve of gezamenlijke eigenaar van de hond?

Wanneer u het exclusieve of gezamenlijke eigendomsrecht heeft over de hond, doen er zich weinig juridische problemen voor. U blijft bij de beëindiging van de relatie onverdeelde eigenaar van de hond, waardoor jullie naar analogie van het verblijfsco-ouderschap een regeling kunnen treffen over het verblijf. Dit is het zogenaamde *hondenplan*. Bij gebrek aan overeenkomst is het aan de rechter om een gepaste regeling vast te stellen. Hij kan bijvoorbeeld het exclusieve bezit aan één van de ex-partners toekennen.

Bent u geen eigenaar van de hond?

De rechtspraak oordeelde steevast dat wanneer u geen eigendomsrecht had, u bij de beëindiging van de relatie geen rechten kon laten gelden ten aanzien van het dier. Van een omgangsrecht was dus geen sprake.

Onder invloed van de gewijzigde visie op de relatie tussen mens en dier, knipt de rechtspraak de band tussen het eigendomsrecht en het omgangsrecht voortaan door. In het mijlpaal-arrest van het Hof van Beroep te Antwerpen van 29 april 2019 oordeelde het Hof dat u nu ook een omgangsrecht kan verkrijgen met de hond terwijl u niet de juridische eigenaar bent. U moet hiervoor een bijzonder affectieve band met de hond aantonen en dat u eraan gehecht bent geraakt. Dit bewijs kan u leveren door aan te tonen dat het dier werd aangekocht tijdens de relatie, het deel heeft uitgemaakt van het gezin en u de zorg voor het dier hebt opgenomen. Acht de rechter de affectieve band met de hond bewezen, dan kan hij een omgangsrecht of wandelrecht toekennen gedurende een aantal uren of dagen per week.

Hof van Beroep te Antwerpen kende in zijn mijlpaal-arrest een omgangsrecht toe aan de ex-partner voor twee honden. Het Hof oordeelde als volgt:

“(…) Het loutere feit dat de dieren werden aangekocht tijdens de relatie en ook deel uitmaakten van het feitelijk gezin dat partijen alsdan vormden aan de gewezen samenlevers bepaalde rechten verschaft “op” deze dieren, na afloop van de relatiebreuk, wars van enig eigendomsrecht.

De aanschaf van een huisdier is geen vrijblijvende aangelegenheid, ook niet bij feitelijke samenlevers: het argument dat partijen niet waren gehuwd faalt dan ook in zoverre. De aanschaf van een huisdier in het kader van een gezin of van een partnerrelatie is een handeling waartoe in de regel gezamenlijk wordt beslist (dit was hier duidelijk niet anders). Een dergelijke transactie doet ook wederzijds bepaalde rechten en plichten ontstaan: niet alleen de plicht (en het recht) om voor het dier te zorgen, maar ook om te tolereren dat de andere partner dit doet, zelfs wanneer de relatie ten einde is.

Anders oordelen zou dieren herleiden tot loutere (gebruiks) voorwerpen of consumptiegoederen, waar dit vandaag de dag niet meer te verantwoorden is en zelfs juridisch niet langer loepzuiver te noemen valt: ook dieren zijn anno 2019 dragers van bepaalde rechten (zie o.a. maar niet uitsluitend de Dierenwelzijnswet, waaruit blijkt dat het vrije beschikkingsrecht, dat typerend is voor eigendomsrechten, niet geldt voor dieren), waar het “baasje” van een huisdier (los van de kwalificatievraag naar zijn eigendomsrecht of het bewijs daarvan: een hond kan in die optiek ook meerdere “baasjes” hebben) ook bepaalde affectieve banden met dit dier kan hebben aangeknoopt, die een zekere mate van instandhouding van deze banden, ondanks de relatiebreuk tussen de partners, naderhand kan verantwoorden, zelfs los van (de toebedeling van) het eigendomsrecht. (…)”

De beëindiging van het huwelijk of van een relatie brengt heel wat emoties met zich mee. Uw trouwe viervoeter aan uw zijde kan voor de nodige steun zorgen. Het is daarom belangrijk dat u zich goed laat bijstaan indien er onenigheid rijst over het verblijf van uw geliefde huisdier.

Indien u nog vragen heeft of verder advies wenst, dan staan wij bij Bannister Advocaten met een gespecialiseerd team klaar om u verder te begeleiden. Contacteer ons via deze link