U koopt een product online en betaalt dit (deels) met ecocheques. Uiteindelijk wenst u (op grond van uw herroepingsrecht) de verkoop te annuleren. Kan de verkoper u dan verplichten in te stemmen met een terugbetaling door middel van een tegoedbon?

In tegenstelling tot wat sommige online verkoopplatformen u opleggen, is dat niet het geval. 

1. Online verkoop: een verkoop op afstand

Een online aankoop door een consument is een verkoop op afstand. Het betreft immers een verkoop in het kader van een georganiseerd systeem voor verkoop of dienstverlening op afstand, zonder gelijktijdige fysieke aanwezigheid van de onderneming en de consument, waarbij uitsluitend gebruik wordt gemaakt van één of meer technieken voor communicatie op afstand (telefoon, internet, catalogus, …), tot op en met inbegrip van het moment waarop de overeenkomst wordt gesloten. De aankoop via een website valt dus binnen het wettelijk kader van afstandsaankopen.

2. Bijzondere bescherming van de consument: het herroepingsrecht

Het Wetboek Economisch Recht voorziet (enkel) voor de consument in een bijzondere regeling / bescherming bij een verkoop op afstand (art. VI.45 e.v. WER).

a) Herroeping binnen de 14 kalenderdagen

Deze bijzondere bescherming omvat, onder meer, het recht van de consument om de overeenkomst te herroepen binnen een termijn van 14 kalenderdagen (art. VI.67 WER §1). De consument moet de onderneming binnen deze termijn op de hoogte brengen van zijn wens de overeenkomst te herroepen.

b) Het aanvangspunt van de herroepingstermijn

Het aanvangspunt van de herroepingstermijn is afhankelijk van het soort overeenkomst. We beperken ons hier tot de online verkoop van goederen.

De herroepingstermijn begint te lopen vanaf de dag volgend op de dag waarop de consument, of de door de consument aangewezen derde, fysiek bezit neemt van het goed. Wanneer de overeenkomst betrekking heeft op verschillende goederen, of op goederen die zijn samengesteld uit verschillende zendingen of onderdelen (wel deel van dezelfde bestelling), begint de termijn te lopen vanaf ontvangst van , ofwel het laatste goed, ofwel de laatste zending, ofwel het laatste onderdeel.

c) Praktische uitoefening van het herroepingsrecht

De consument moet de onderneming, voor het verstrijken van de herroepingstermijn van 14 kalenderdagen, op de hoogte brengen van zijn wens de overeenkomst te herroepen. In principe volstaat een ondubbelzinnige verklaring waaruit duidelijk de beslissing tot herroeping van de overeenkomst blijkt. De consument beschikt verder over een model herroepingsformulier, dat aangevuld en ondertekend dient te worden (art. VI.69, §1 WER). Tenslotte kan het ook dat de onderneming, op haar website, zelf een herroepingsformulier of verklaring voorziet (art. VI.69, §3 WER). De onderneming dient de consument dan meteen een ontvangstbevestiging mee te delen.
De bewijslast van herroeping ligt bij de consument. Het is aldus aangeraden de herroeping schriftelijk of traceerbaar over te maken, bijvoorbeeld, per e-mail of via de post. (art. VI.69, §4 WER).

3. Gevolgen van het uitoefenen van het herroepingsrecht

Door de uitoefening van het herroepingsrecht, stelt de consument een einde aan de overeenkomst. Behalve de kosten die voorzien zijn in boek VI van het Wetboek van economisch recht (art. VI.70 § 2 en 71 WER) (in beperkte gevallen een waardevermindering; directe kosten van terugzending); … zijn geen verdere kosten verschuldigd.

Het einde van de overeenkomst betekent (1) een teruggave van de goederen (art. VI.71, §1 WER), door de consument, en (2) een terugbetaling van de verkoopprijs (art. VI.70 WER) door de onderneming. Met betrekking tot deze laatste knelt vaak het spreekwoordelijke schoentje.

a) Terugbetaling van de verkoopprijs door middel van hetzelfde betaalmiddel

De onderneming dient alle ontvangen betalingen (inclusief de leveringskosten) onverwijld en in elk geval binnen 14 dagen na de dag waarop ze wordt geïnformeerd door de consument, terug te betalen. De onderneming moet de consument terugbetalen door middel van hetzelfde betaalmiddel dat de consument gebruikte bij de oorspronkelijke aankoop, tenzij de consument uitdrukkelijk met een ander betaalmiddel heeft ingestemd en op voorwaarde dat de terugbetaling voor hem geen kosten meebrengt.

Dient de consument, die betaalde met ecocheques, te aanvaarden dat hij een tegoedbon krijgt? Vaak ligt de reden van de herroeping nu net in de beslissing van de consument om niet langer met de bewuste onderneming in zee te gaan. De consument verplichten om een tegoedbon te aanvaarden zou hieraan afbreuk doen… Het antwoord is nee.

b) Uitzondering: uitdrukkelijke instemming met een ander betaalmiddel

Het artikel VI.70, § 1, 2de lid WER stelt dat de consument ‘uitdrukkelijk’ moet instemmen met het feit dat hij terugbetaald zal worden met een andere betaalmiddel dan hetgene hij zelf gebruikt voor de betaling.

Wat indien de onderneming, in haar algemene voorwaarden, de instemming met een ander betaalmiddel voorschrijft, en de consument met deze algemene voorwaarden akkoord gaat alvorens hij zijn aankoop kan afronden? ‘Uitdrukkelijk’ veronderstelt dat dit niet zomaar mag worden opgenomen in de algemene voorwaarden. Als een onderneming in de algemene voorwaarden zou opnemen dat de terugbetaling gebeurt door middel van een tegoedbon, gaat dit in feite om een ‘automatische’ instemming. Dergelijke werkwijze is strijdig met de wet en doet afbreuk aan het principiële recht van de consument om terugbetaling te krijgen in geval het herroepingsrecht wordt uitgeoefend.

c) Bijzonder geval: betalingen met ecocheques

In geval de oorspronkelijke aankoop gebeurde bij middel van ecocheques, dient erop gewezen dat ecocheques een heel specifiek ‘betaalmiddel’ zijn. Enkel erkende instanties mogen ecocheques uitgeven (KB 12 oktober 2010 tot vaststelling van de erkenningsvoorwaarden en erkenningsprocedure voor uitgevers van maaltijd-of ecocheques in een elektronische vorm, tot uitvoering van artikelen 183 en 185 van de wet van 30 december 2009 houdende diverse bepalingen).

Wanneer de onderneming niet erkend is als uitgever van ecocheques, is de consument – die gebruik maakt van zijn herroepingsrecht en die betaalde met ecocheques – gerechtigd tot een terugbetaling in contanten, en kan de consument niet verplicht worden in te stemmen met een tegoedbon.

Wenst u een online aankoop te annuleren, en wordt u als consument verplicht in te stemmen de teruggave van uw aankoopbedrag te aanvaarden d.m.v. een tegoedbon, spreek de verkoper hier dan op aan.

Kan geen oplossing bereikt worden, staan wij steeds tot uw dienst.

U kan ons steeds contacteren via info@bannister.be of via het telefoonnummer 03.369.28.00   

Mr. Christophe VAN MECHELEN & Mr. Lore VEYT

16 april 2020