Grote hervorming van het seksueel strafrecht op komst: zwaarder afschrikken maar meer alternatieven.
Vandaag heeft de ministerraad het voorontwerp van de wet voor de hervorming van het seksueel strafrecht goedgekeurd. De wetgever heeft een langverwachte en ingrijpende verandering op het oog voor wat betreft het seksuele strafrecht.
Het huidige strafwetboek dateert uit de 19e eeuw. De maatschappij en diens normen & waarden zijn sindsdien logischerwijze sterk geëvolueerd. Er is nood aan een modern seksueel strafrecht dat uiting geeft aan deze hedendaagse normen. Hiernaast schreeuwt de publieke opinie steeds luider om een zwaardere bestraffing.
Het wetsvoorstel beoogt dan ook verschillende ingrijpende veranderingen en actualiseringen van het seksuele strafrecht.
1. Toestemming staat centraal
Er zal slechts sprake zijn van een seksueel misdrijf wanneer er een gebrek aan toestemming is. De definitie van de toestemming zal uitdrukkelijk opgenomen worden in de nieuwe wetgeving:
“Toestemming veronderstelt dat deze uit vrije wil is gegeven. Dit wordt beoordeeld in het licht van de omstandigheden van de zaak. De toestemming kan niet worden afgeleid uit de loutere ontstentenis van verweer van het slachtoffer. De toestemming kan worden ingetrokken op elk ogenblik voor of tijdens de seksuele handeling. Toestemming is er in ieder geval niet indien de seksuele handeling het gevolg is van een aanranding, bedreiging, geweld, verrassing, list of een andere strafbare gedraging. Toestemming is er evenmin wanneer de seksuele handeling is gepleegd ten nadele van iemand die in een kwetsbare toestand verkeert ten gevolge van bewusteloosheid, slaap, angst, invloed van alcohol, verdovende middelen, psychotrope stoffen of enige andere substantie met een soortgelijke uitwerking, een ziekte of een lichamelijk of geestelijk gebrek of onvolwaardigheid, waardoor de vrije wil is aangetast.”
2. Verhoging maximale bestraffing van het misdrijf verkrachting
Het misdrijf verkrachting (zonder verzwarende omstandigheden) kan momenteel maximaal bestraft worden met een gevangenisstraf van 5 jaar. De nieuwe wetgeving wil deze drempel echter verdubbelen: verkrachting zal bestraft kunnen worden met een gevangenisstraf van 10 jaar. Logischerwijze wordt de strafmaat bij de aanwezigheid van verzwarende omstandigheden (bedreiging, toediening van weerloos makende stoffen, incest, seksueel geweld door een partner, discriminerende drijfveer, gezagspositie, minderjarigheid/kwetsbaarheid van het slachtoffer) eveneens opgetrokken: Alle verzwarende omstandigheden gaan consequent een trap omhoog.
3. Uitbereiding straffenarsenaal zedendelicten
Op heden is de rechtbank beperkt in het opleggen van alternatieve straffen bij zedendelicten. Zo kan er geen werkstraf, autonome probatiestraf, een straf onder elektronisch toezicht worden opgelegd indien een persoon wordt veroordeeld voor een het plegen van het misdrijf verkrachting.
De wetgever stelt echter de individualisering en de bestraffing op maat voorop: de rechtbank zal eender welke straf kunnen opleggen. Op deze manier kan er beter ingespeeld worden op de achterliggende problematiek bij een zedendelinquent, doordat men een begeleiding als autonome probatiestraf zal kunnen opleggen.
4. Verlaging leeftijdsgrens seksuele meerderjarigheid
Wat eveneens op tafel ligt, maar nog niet bevestigd is, is de verlaging van de leeftijdsgrens van de seksuele meerderjarigheid.
Momenteel is deze grens bepaald op 16 jaar. Dit wil zeggen dat wanneer iemand seksuele handelingen stelt met iemand die jonger is dan 16 jaar -ook al wordt er zeer duidelijk toestemming gegeven- deze persoon automatisch het misdrijf van aanranding van de eerbaarheid begaat.
Deze leeftijd strookt echter vaak niet met de hedendaagse vrijere seksuele realiteit van jongeren. Hiernaast is deze leeftijdsgrens erg contradictorisch tegenover de leeftijdsgrens bij het misdrijf verkrachting.
Een minderjarige kan namelijk vanaf 14 jaar wél instemmen met seksuele penetratie, maar de meerderjarige die op dit verzoek ingaat, begaat dus op heden onder de huidige wetgeving altijd het misdrijf van aanranding van de eerbaarheid omdat deze leeftijdsgrens aldus op 16 jaar is bepaald.
De wetgever heeft met het nieuwe wetsvoorstel ingespeeld op deze bijzonderheid en voorgesteld om de leeftijdsgrens te verlagen naar 14 jaar: de leeftijd waarop men toestemming kan geven tot seksuele betrekkingen zou kunnen dalen van 16 naar 14 jaar.
Er is echter wel één voorwaarde aan deze verlaging verbonden: een jongere vanaf 14 jaar kan enkel toestemming geven wanneer het leeftijdsverschil met diens partner maximaal vijf jaar is én er geen machtsrelatie is tegenover de jongere.
Concreet betekent dit dat een 14-jarig persoon seksuele handelingen zal kunnen stellen met een 19-jarig persoon zonder dat deze hiervoor strafrechtelijk vervolgd zal kunnen worden wanneer:
- Er geen machtsrelatie is tussen beiden;
- Beiden hun toestemming hebben gegeven.
5. Uitbreiding definitie voyeurisme
Momenteel kan een persoon alleen vervolgd worden indien deze personen heimelijk bespiedt of foto’s van hen verspreidt wanneer zij geheel ontbloot zijn. De nieuwe wetgeving zal het echter ook mogelijk maken om personen te vervolgen wanneer zij bijvoorbeeld in hun ondergoed bespied worden.
Het voorontwerp van wet wordt nu voor advies aan de Raad van State gezonden. Nadien zal het worden voorgelegd aan het Parlement. Inhoudelijke wijzigingen kunnen dus nog steeds plaatsvinden. Wij houden u in ieder geval op de hoogte!
Wenst u hierover meer informatie of wil u worden bijgestaan door een gespecialiseerde zedenadvocaat? Neem dan gerust contact met ons op via info@bannister.be of via 03.369.28.00.
2 april 2020