Geen wapens meer naar Israël via België?
Op 17 juli 2025 legde de Brusselse kortgedingrechter een wapenembargo op aan de Vlaamse overheid. Ingevolge de geldende (internationale) regels, mogen wapens of andere goederen die militair ingezet kunnen worden door Israël niet via België vervoerd worden.
Deze uitspraak wordt gebaseerd op het kluwen aan Belgische (en internationale) wetgeving betreffende wapenhandel. De gewesten zijn in België bevoegd voor de naleving en de handhaving van internationale verplichtingen in deze context.
Dit handhavingsbeleid slaat niet op de verantwoordelijkheid van het Vlaams gewest zelf (die, zoals blijkt uit de beschikking van 17 juli 2025 wel bestaat), maar op de wijze waarop het Vlaams gewest garandeert dat particulieren en bedrijven zich aan de internationale verplichtingen houden. De Vlaamse wetgever koos hierbij voor een strafrechtelijke aanpak.
De wetgeving omtrent wapenhandel is complex, veelvuldig en veelzijdig. Zowel internationaalrechtelijke, Europese, Belgische als Vlaamse verplichtingen komen erin samen. Tijd om duidelijkheid te scheppen.[1]
Wat?
Meerdere vormen van overbrenging, invoer, uitvoer en doorvoer van defensiegerelateerde producten kunnen pas gebeuren als de Vlaamse overheid een vergunning toekent.
Zulke vergunning is, onder andere, vereist wanneer men kennis draagt dat deze goederen bestemd kunnen zijn voor het plegen van genocide, misdaden tegen de mensheid of de doorvoer strijdig kan zijn met internationale verplichtingen en geldende wapenembargo’s.
Vergunning?
Eens het transport beantwoordt aan de voorwaarden die opgenomen zijn in de wetgeving omtrent wapenhandel, is dit vergunningsplichtig.
Bij de beoordeling of zulke vergunning gepast is, zijn twee elementen belangrijk. Enerzijds moet de aanvrager alle informatie meedelen over de eindgebruiker en het eindgebruik van de goederen in kwestie.
Daarnaast zal er ook nagekeken worden of de aanvrager over de noodzakelijke moraliteit en betrouwbaarheid beschikt. Een eerdere strafrechtelijke veroordeling van de aanvrager kan leiden tot een negatieve beoordeling.
In elk geval wordt een vergunning geweigerd als de goederen een andere bestemming krijgen dan aangegeven in de aanvraag of een bedreiging vormen voor de openbare orde en veiligheid.
Hoe?
De dienst Controle Strategische Goederen (DCSG) (CsGE) staat in voor de handhaving van het beleid. Zij ondersteunt bedrijven om de wetgeving correct te implementeren en zorgt voor fysieke controles. Ook de Douanediensten hebben controlebevoegdheden.
Elke persoon, waaronder ook NGO’s, kan daarnaast bij de DCSG vragen om advies over de toelaatbaarheid van een bepaalde in-, uit- of doorvoer of overbrenging.
Gevolgen?
Indien er aanwijzingen zijn dat een persoon toch goederen overbrengt zonder de vereiste vergunning, dat een persoon goederen overbrengt die verboden zijn of dat een persoon goederen overbrengt strijdig met de gebruiksvoorwaarden van de toegekende vergunning, kan de administratie besluiten geen verdere vergunning meer toe te kennen voor een termijn van maximaal zes maanden. Deze termijn kan verlengd worden als er een strafrechtelijk onderzoek gevoerd wordt.
De Vlaamse administratie kan ook administratieve sancties opleggen.
Daarenboven kan de doorvoer van goederen tegen de wapenembargo’s, maatregelen van de VN of de Europese Unie in, gestraft worden met opsluiting van vijf tot tien jaar en een geldboete tussen 750 en 750.000 EUR. Dit maximum kan ook vermeerderd worden tot het dubbele van de waarde van de goederen.
Indien men zonder vergunning, of in strijd met de bepalingen van een vergunning goederen overbrengt, dan kan een gevangenisstraf van ten hoogste vijf jaar opgelegd worden en een boete van 250 EUR tot 250.000,00 EUR of het dubbel van de waarde van de goederen.
Ook kan de rechter een verbod opleggen aan een rechtspersoon om activiteiten uit te oefenen in verband met de overbrenging, in- en uitvoer van defensiegerelateerd materiaal of militair dienstig materiaal en dit voor een periode van maximaal tien jaar.
Hoewel de Vlaamse overheid nu een wapenembargo opgelegd werd, is het dus niet uitgesloten dat andere juridische acties volgen. Zo kan het federaal parket een onderzoek opstarten naar de in-, uit- en doorvoerders die (poogden) de betrokken containers met militair dienstig materiaal te vervoeren naar Israël.
Let wel, de beschikking van 17 juli 2025 is niet definitief, nu de Vlaamse regering aankondigde beroep in te stellen.
Indien u verdere vragen heeft over de wetgeving betreffende wapenhandel, kan u ons contacteren op info@bannister.beof op +32 3 369 28 00.
[1] Decreet van 15 juni 2012 betreffende de in-, uit-, doorvoer en overbrenging van defensiegerelateerde producten, ander voor militair gebruik dienstig materiaal, ordehandhavingsmateriaal, civiele vuurwapens, onderdelen en munitie. Besluit van de Vlaamse Regering van 20 juli 2012 tot uitvoering van het Wapenhandeldecreet van 15 juni 2012 (BS 9 oktober 2012). Verdrag van 2 april 2013 inzake de Wapenhandel (BS 14 juli 2014). Verordening (EU) 2021/821 van 20 mei 2021 van het Europees Parlement en de Raad tot instelling van een Unieregeling voor controle op de uitvoer, de tussenhandel, de technische bijstand, de doorvoer en de overbrenging van producten voor tweeërlei gebruik (herschikking).
