De huidige Patiëntenrechtenwet dateert van 2002. Door de snel veranderende samenleving voldoet deze huidige wet niet meer aan de hedendaagse uitdagingen van de gezondheidszorg. Begin maart werd dan ook een nieuw ontwerp voorgesteld door Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke. In dit ontwerp wordt getracht om de patiëntenrechten aan te passen aan de moderne samenleving. De patiënt krijgt in dit ontwerp een actieve rol waarbij een doelgerichte aanpak wordt voorop gesteld.

Bovendien wordt er voorzien in een uitbereiding van enkele rechten waaronder het recht op informatie en de geïnformeerde toestemming. De voornaamste vernieuwingen zijn de invoering van de voorafgaande zorgplanning(1) én het voorzien in een centralere rol voor de naasten van de patiënt (2).

In dit artikel geven we een overzicht van de voornaamste veranderingen, zoals opgenomen in het wetsontwerp. Voor een uitgebreide uiteenzetting over de huidige patiëntenrechtenwet verwijzen wij u graag naar onze website:

https://www.medischrechtspecialist.be/rechten-van-de-patient/

1. De huidige wet op patiëntenrechten

De huidige wet wordt getypeerd door de 7 belangrijke principes:

1. Recht op kwaliteitsvolle dienstverstrekking
2. Recht op een vrije keuze van zorgverlener
3. Recht op informatie over jouw gezondheidstoestand
4. Recht op een geïnformeerde, vrije toestemming
5. Recht op een zorgvuldig bijgehouden en veilig bewaard patiëntendossier
6. Recht op bescherming van je privéleven en intimiteit
7. Recht om een klacht in te dienen bij het schenden van jouw patiëntenrechten

Door de groei van de wetenschap is er de voorbije jaren een enorme evolutie geweest aan technische mogelijkheden van behandelingen. Bovendien schenkt de patiënt meer en meer aandacht aan zijn rechten. Door digitalisering kan de toegankelijkheid van het eigen patiëntendossier niet meer worden weggedacht.

De wet van 2002 kan, ten gevolge van deze ontwikkelingen, niet meer voldoen aan de verwachtingen van deze gemoderniseerde samenleving.

De nieuwe insteek van het wetsontwerp: actieve rol voor de patiënt door middel van drie assen

De principes van de huidige wet blijven hetzelfde waarbij voorzien wordt in een aanpassing of uitbreiding om te voorzien in een moderne wetgeving betreffende patiëntenrechten.

Het wetsontwerp is opgebouwd rond drie assen:

1. Gezondheidszorg in het belang van de patiënt;
2. Samen met de patiënt en
3. Door de patiënt.

Samen met de patiënt: betrekken van naasten en rechten voor nabestaanden

Momenteel ligt de focus uitsluitend op de patiënt zelf. Aan de bijstand van naasten of de rechten tot inzage van het patiëntendossier van de nabestaanden bij het overlijden van een patiënt werd in de huidige wetgeving nauwelijks aandacht geschonken.

Het wetsontwerp heeft hiervoor enkele uitbreidingen voorzien. Bovendien wordt er ingezet op een flexibele en toegankelijke uitvoering van deze rechten door een online patiëntenportaal in het leven te roepen. Voor de patiënt zou dit het uitvoeren van zijn rechten eenvoudiger moeten maken. Voor de arts zou dit het raadplegen van de keuzes van een patiënt moeten vergemakkelijken.

Het wetsontwerp geeft dan ook volgende wijzigingen aan om hieraan te kunnen voldoen:

1. Een vertrouwenspersoon: de naasten van een patiënt krijgen een centrale plaats in het wetsontwerp. De bijstand van een vertrouwenspersoon wordt ingeschreven als algemeen recht in de wet. De vertrouwenspersoon zou via het online patiëntenportaal geregistreerd kunnen worden. Daarnaast kan de patiënt zich eveneens, vormvrij, laten bijstaan door andere naasten.
2. Een vertegenwoordiger: Een vertegenwoordiger zal pas optreden als de patiënt niet (meer) in staat is om zelf zijn/haar patiëntenrechten uit te oefenen.
3. De nabestaanden: in het wetsontwerp krijgen de nabestaanden van een overleden patiënt meer rechten betreffende de van het patiëntendossier. Er wordt wel voorzien in een mogelijkheid om te inzage te beperken indien dit noodzakelijk is voor het beschermen van de rechten van de overleden patiënt.

Inzage of kopiename

Door de patiënt: informatie en geïnformeerde toestemming

Transparantie in de gezondheidszorg is één van de belangrijkste pijlers. In het nieuwe ontwerp wordt voorzien in een uitbereiding van enkele rechten om deze doelstelling te vergroten.

• Recht op informatie: Het uitgangspunt van het wetsontwerp is om de informatieverstrekking zo begrijpelijk mogelijk te maken voor de patiënt. Er is dan ook voorzien om complexe informatie schriftelijk te bezorgen zodat de patiënt dit kan herlezen.

• Geïnformeerde toestemming: De geïnformeerde toestemming wordt opgesplitst in vier artikels:

  (1) Recht op geïnformeerde toestemming;

  (2) Recht op een geïnformeerde weigering;

  (3) Het recht op een voorafgaande wilsuiting;

  (4) De veronderstelde toestemming in geval van spoedhulp.

Tot 18 april 2023, de Europese Dag van de Rechten van de Patiënt, kon men feedback geven op het wetsontwerp en op basis daarvan wil minister Vandenbroucke met ‘het best mogelijke ontwerp’ naar het parlement trekken.

Heeft u na het lezen van dit artikel nog vragen of bent u zelf betrokken bij een medisch probleem? Contacteer één van onze advocaten gespecialiseerd in het medisch recht.  Uw contactname wordt uiteraard met de nodige discretie behandeld.