Als je voor de rechtbank moet verschijnen omdat je bepaalde strafrechtelijke feiten ten laste worden gelegd, is het van essentieel belang dat je jezelf op een goede manier kan verdedigen. Dit kan enkel als je ook effectief op die terechtzitting aanwezig kan zijn of je je kan laten vertegenwoordigen door een gespecialiseerd advocaat. Op die manier kunnen er belangrijke argumenten worden opgeworpen en kan er gereageerd worden op de argumenten van het openbaar ministerie. Het recht aanwezig te zijn ter terechtzitting is dus fundamenteel. Het wordt niet enkel gewaarborgd in ons Belgisch nationaal recht, maar ook in meerdere Europese en internationale verdragen.

Het doel van dit recht is tweevoudig. Enerzijds is het ondenkbaar dat iemand wordt veroordeeld zonder dat hij de kans kreeg om daar zijn verweer over te voeren. Anderzijds is het ook belangrijk dat de beklaagde aanwezig is ter terechtzitting in het licht van de waarheidsvinding. Op die manier kunnen verklaringen van getuigen worden afgetoetst aan de inzichten van de beklaagde.

Om dit recht te waarborgen is het essentieel dat de beklaagde ook op voldoende manier wordt geïnformeerd door zijn advocaat over het feit dat er een strafzaak tegen hem loopt. De beklaagde kan immers enkel aanwezig om zich te verdedigen indien hij ook weet dat hij zich moet verdedigen.

Het rechte aanwezig te zijn: altijd belangrijk, maar soms heel belangrijk.

In sommige gevallen is het belangrijker dat een beklaagde in persoon aanwezig is, dan in andere gevallen. Zo zal het recht op een eerlijk proces eerder geschonden zijn wanneer de beklaagde niet aanwezig was indien de misdrijven te maken hebben met wat men noemt de “hard core of criminal law” zoals moord of verkrachting of andere zedenfeiten. Ook indien er onzekerheid bestaat over de feiten, en er dus niet louter over de procedure wordt getwist, is de aanwezigheid van de beklaagde van kapitaal belang. Zeker wanneer de schuld van beklaagde nog niet vaststaat, is het des te belangrijker dat beklaagde aanwezig is. Verder kan men stellen dat des te zwaarder de door het Openbaar Ministerie gevorderde straf, des te meer kans er is op een schending van het recht op een eerlijk proces wanneer de beklaagde niet aanwezig kon zijn;

Wat indien je niet aanwezig kan zijn?

Indien je ziek bent, dient de zaak in principe te worden uitgesteld. Die ziekte doet in eerste instantie niets af aan je recht aanwezig te zijn. Soms zal dit echter niet het geval zijn en zal de rechter de zaak toch laten doorgaan. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn omwille van de verplichting een zaak binnen een redelijke termijn af te wikkelen of omdat -als men langer zou wachten- de betrouwbaarheid van het bewijs zou worden aangetast. Er kan natuurlijk ook altijd gekozen worden om zich te laten vertegenwoordigen door een advocaat.

Ook indien de beklaagde zich in een ander land bevindt en nog niet is overgeleverd ontstaat er een probleem. Ook hier geldt dezelfde stelregel dat in principe de zaak moet worden uitgesteld, tenzij de beklaagde kiest zich te laten vertegenwoordigen. Enkel in het geval het uitstel een onverantwoorde vertraging tot gevolg heeft, kan men het proces in afwezigheid van de beklaagde of diens vertegenwoordigend advocaat aanvatten.

In het kort: je hebt als beklaagde principieel het recht aanwezig te zijn ter terechtzitting. Soms zal je zelfs “meer recht” hebben om aanwezig te zijn dan in andere gevallen. Ook indien je in de onmogelijkheid bent aanwezig te zijn, vervalt dat recht niet, en moet de zaak in principe worden uitgesteld, tenzij je ervoor kiest om je te laten vertegenwoordigen een advocaat. Goede communicatie en een vertrouwensband met de advocaat is dus essentieel.